“Een visie is als
een olifant die het uitzicht belemmert” – Mark Rutte
Evenals de
idioten in het programma van SBS6 geen flauw benul hebben hoe hun Utopia eruit
moet komen te zien, heeft men ook buiten het hek moeite om te bepalen waar het
heen moet. In de politiek hoor je weinig over hoe de wereld eruit zou moeten
komen te zien, behalve dan dat we ‘sterker uit de crisis’ moeten komen. Daarna
kijken we weer verder.
Ondanks dit
gebrek aan richting, heeft het ministerie van onderwijs wel een duidelijke
visie. Als we Jet Bussemakers mogen geloven moet Nederland namelijk hoger
opgeleid worden, een gidsland voor Europa! Blijkbaar heeft men bij Utopia toch
eerder een universiteit voor ogen, dan een sociale werkplaats. Logisch
natuurlijk, op een universiteit lopen slechts hoogopgeleide mensen, die zich
met nobele inborst bezig houden met het vinden van waarheid, en het vaststellen
van feiten ten dienste van de gehele mensheid. Dichter bij het paradijs op
aarde kun je moeilijk komen, dat spreekt voor zich.
Het zal u daarom
wellicht bekoren, dat er recentelijk een nieuw selectiemechanisme op de markt
is, om dit toekomstvisioen ter verwezenlijken. Het betreft een vorm van
‘selectie aan de poort’, een procedure die we ook wel kennen van de
universiteit waarbij mindere kandidaten geen toegang krijgen tot een populaire
studie zoals geneeskunde. De nieuwe versie van selectie aan de poort is echter
veel efficiënter, en kan in een veel vroeger stadium ingevoerd worden, namelijk
voor de geboorte. De selectie geldt dus niet alleen voor de universiteit, maar
voor de gehele samenleving, en dat werkt enorm kostenbesparend. Bijkomend
voordeel is dat de NIP-test, want zo heet ‘ie, sinds kort in het basispakket
van uw ziektekostenverzekeraar zit.
De NIP-test is niet
ingewikkeld: je neemt bij een zwangere vrouw wat bloed af, en kijkt vervolgens
in het bloed of er iets mis is met het kind in de baarmoeder (dat kan). Klein
detail is wel dat de test nog niet zo heel veel kan screenen, en op een paar
zeer zeldzame genetische afwijkingen na, eigenlijk alleen nog maar Downsyndroom
eruit pikt. De techniek staat echter niet stil, en het scala zal in de nabije
toekomst ongetwijfeld worden uitgebreid. Op dit moment pompen bedrijven die zich richten op prenatale screening miljoenen in het op de markt
krijgen van testen voor alle mogelijke aandoeningen. Het credo ‘als het maar
gezond is’ is een potentiele goudmijn, dat begrijpt het bedrijfsleven ook wel.
De ethische dilemma’s die dergelijke testen met zich meebrengen lijkt ze minder
bezig te houden. Het gevolg van het standaard aanbieden van de NIP-test is moeilijk
in te schatten, maar de kans is klein dat het aantal kinderen met Downsyndroom
zal toenemen. Neem gidsland Denemarken, waar uitvoerig screenen op Downsyndroom
al jaren standaard is. In dat vriendelijke, liberale hobbitlandje werden
afgelopen jaar slechts 23 mensen met Downsyndroom geboren. Jammer voor die 23,
maar de krap 6 miljoen Denen sparen mooi wat kronen uit, en tegelijk is het
gemiddelde IQ van de samenleving weer wat opgekrikt. Riekt wel naar de
verplichte sterilisatie van de duizenden kansarme of etnisch minder zuivere
Zweedse vrouwen, een ingreep die tot begin jaren ‘70 in dat progressief
liberale buurland werd uitgevoerd.
Een klein probleem is dat net als bij toelating tot de universiteit de criteria van
deze selectie aan de poort wat arbitrair zijn. Net zo min als het verschil
tussen een 7 en een 8 op Duits voorspelt of iemand een goede chirurg gaat
worden, voorspelt een chromosoom teveel of iemand een leven kan leiden wat wij
als samenleving de moeite waard vinden. Want wat vinden we eigenlijk een leven
wat de moeite waard is? Een leven met Down blijkbaar niet. Maar lastiger wordt
het natuurlijk als de screening beter wordt. Wat als we straks zouden kunnen screenen
op autistisme? Of op een sterk vergrote kans op delinquent gedrag? Grote kans
op een hooligan? Of gewoon een domme rukker? In de meeste gevallen een stuk
duurder dan een chromosoom te veel.
Het is pijnlijk
dat het maken van dergelijke keuzes afhankelijk is van het toevallig aanwezig
zijn van een simpele test. Moeders wordt de mogelijkheid geboden voor een
abortus, waarbij aan de emotionele impact van die ingreep vaak voorbij wordt
gegaan. Maar in gidsland Denemarken is het geen dilemma, de druk van de
samenleving is te groot. En als dat de toekomst in Nederland is, met de
NIP-test als excuus, dan heb ik te doen met mijn dochtertje, een prachtig
gezond meisje van 5 met Downsyndroom. Straks wordt het een grote meid, een
vrouw, en dan gaat ze me een keer vragen: "Papa, waarom mogen meisjes en
jongetjes als ik niet meedoen?" En dan mag ik zeggen: "Dat komt schat, niet omdat
jij beperkt bent, maar wel de wereld waar je in woont." Ik vraag me soms af hoe
die wereld eruit komt te zien, wanneer we straks allemaal perfect zijn, en alle
mindere variatie weg-geselecteerd hebben. Mijn gok zou zijn dat het een beetje
is als een verblijf in een chique hotel, het ziet er allemaal prachtig uit,
maar echt thuis voelen zal je je er nooit doen.
Geloof me, de
wereld wordt niet beter van slechts hoog opgeleide mensen. Ooit iemand met
downsyndroom een aanslag zien beramen? Een account zien hacken? Een exorbitant
hoge eindejaarsbonus in ontvangst zien nemen? Dacht het niet. En dan zal ik
jullie ook nog even uit de droom helpen, een universiteit is eigenlijk een
groot gebouw vol reutelende en zeurende mensen, die klagen over de nieuwe
koffieapparaten, waarna ze zich met hun sociaal angstige en autistische trekken
verschuilen op hun kamertjes om boze mailtjes rond te sturen en
vriendjespolitiek te bedrijven. Verschilt niet veel van een sociale werkplaats,
behalve dat het een stuk duurder is, en waarschijnlijk een stuk minder gezellig.
Een
geruststelling voor mij; er is maar een kleine kans dat mijn dochter daar ooit
zal hoeven gaan werken.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten